Elektrik Piayasası Simülasyonu
Elektrik enerjisi modern dünyada, yüksek refah seviyesi ve rahat yaşam standartları açısından önem taşıyan ticari emtialardan bir tanesidir. Elektrik rahat hayat standartları açısından çok önemli bir emtia olduğundan, ülkeler ve insanların büyük ilgisini çekmiştir. Medeniyet seviyesinin yükselmesi ve ekonomik gelişmeler elektriği hayati bir emtia haline getirmiştir. Elektrik olmadan insan yaşamının ne duruma geleceğini kimse hayal bile etmek istemektedir.
Diğer yandan, elektrik diğer fiziksel ürünlere kıyasla çok farklı karakterde bir üründür. Örneğin, elektrik depolanamaz, talep edildiği anda sağlanması gerekir. Hemen hemen her ülke elektrik ile ilgili bazı stratejik hedefler belirlemiştir. Bu hedeflerden bir tanesi son kullanıcılara sürekli, güvenli, güvenilir ve kaliteli elektrik enerjisi sağlamaktır. Bu da ancak elektrik arz sisteminin doğru planlanması ve yönetilmesi ile mümkün olabilmektedir.
Doğru planlama, geleceğe yönelik etkin tahminler yapılmasını gerektirmektedir. Enerji sektöründe tahminler birçok araştırmacının ve enerji şirketi çalışanlarının ilgisini çekmiştir. Çünkü daha iyi tahmin daha etkin planlama, zaman, maliyet ve performans açısından daha doğru yatırımlara yönelme ve daha memnun müşteriler anlamı taşımaktadır.
Aslında her işletmenin başarısı, geleceğe yönelik olabildiğince iyi tahmin yapmaktan geçmektedir. Özellikle enerji sektöründe gerçekleştirilen tahminler sanayinin planlanması açısından da hayati önem taşımaktadır. Hassas tahminler, işletme ve bakım masraflarında tasarruf sağlanmasını, elektrik arz tarafının güvenilirliğinin arttırılmasını ve geleceğe yönelik yatırımlar için doğru kararlar verilmesini de beraberinde getirmektedir.
Geleceğe yönelik tahmin yapmak kolay bir iş değildir. Tahmin işlemi çok karmaşıktır. Özellikle elektrik sektörünün kuralsızlaştırılması ve özelleştirmeye açılması ile ilgili son gelişmeler nedeniyle, kendine has özellikleri de bünyesinde barındıran farklı elektrik sektörlerinin özelliklerine uygun tahmin modelleri geliştirmek zor olabilmektedir. Dünya üzerinde geliştirilmiş birçok tahmin modeli bulunmaktadır. Fakat bunları genelleştirmek ve herhangi bir ülkenin talep tahmininde kullanmak neredeyse imkansızdır. Her elektrik şebekesinin kendi doğasına uygun modellerin geliştirilmesine ihtiyaç duyulmaktadır.
Bugüne kadar birçok tahmin yöntemi geliştirilmiştir. Fakat, her ülke ve ortam şartları için uygun olan genel bir modelde söz etmek mümkün değildir. Temel olarak tahmin modellerini istatistik tabanlı modeller ve yapay-zeka tabanlı modeller olarak ikiye ayrımak mümkündür. Belirli şartlar için bu modeller arasında en uygununun hangisi olacağını belirlemek kolay bir iş değildir. Hangi yöntemin seçileceğini, tahmin yapılacak zaman aralığının büyüklüğü, eldeki verilerin miktarı, yapılacak tahminin hassasiyeti, tahminlerin kullanım amacı gibi parametreler belirlemektedir.
Enerji sektöründe en önemli tahminlerden bir tanesi elektrik talep tahminleridir. Elektrik talep tahminler kısa ve uzun dönemli olarak yapılabilmektedir.
Kısa dönemli tahminler, genellikle 1 saat ile 1 hafta arasında değişen tahminlerden oluşmaktadır. Bu tahminler elektrik üretim sistemlerinin işletilmesi, enerji satışları, ünite çalışma programları, üretim ekonomisi, serbest piyasada etkin fiyat teklifleri, etkin yakıt kullanımı planlaması, ünite bakımları açılarından önemli role sahiptir. Bu tahminler, kısa dönemde belirsizlikler daha az olacağından, gerçekleşen taleplere çok yakın değerler olarak hesaplanabilmektedir.
Diğer yandan, orta ve uzun dönemli tahminler ise, politikaların belirlenmesi, arz sistemi kapasitesini geliştirme ve yeni yatırımların planlanması açısından önem taşımaktadır. Elektrik piyasasında yer alan aktörler, uzun vadeli yatırım, genişleme ve modernizasyon planlarını yaparken uzun vadeli tahminlere ihtiyaç duyamaktadır. Gelecek elektrik talebi ile ilgili hassas bilgiler, ülkelere ve şirketlere büyük oranda yardım etmektedir. Böylece geliştirme çalışmalarının planlanması kolaylaşmakta, yanlış planlama ile kaynakların kötü kullanılması önlenebilmektedir. Diğer yandan, uzun dönemli tahminlerde geleceğe yönelik belirsizlikler nedeniyle hata payı daha yüksek olabilmektedir.
Aslında Türkiye'de Milli Yük Tevzi Merkezi (MYTM), her gün, bir sonraki gün için saatlik bazda belirlediği talep tahminini yayınlamaktadır. Elektrik piyasası katılımcıları, bu tahminleri, bir sonraki gün için kendi üreteceği elektriğe hangi saatlerde ihtiyaç duyulabileceğini tahmin için kullanmaktadır. Tüm piyasalarda olduğu gibi elektrik piyasasında da talebin arzdan fazla olduğu saatlerde fiyat yükselmekte, arzın talepten fazla olduğu saatlerde ise ki; gece saatleri, hafta sonları ve tatiller buna örnektir, elektrik fiyatı düşmektedir. Böylece talebin yüksek olduğu saatlerde üretimi artırmak, az olduğu saatlerde ise üretimi azaltmak veya tamamen üretimi durdurmak suretiyle ticari kazanç optimazsyonu imkanı ortaya çıkmaktadır.
TEİAŞ tarafından yayınlanan talep tahmini sadece bir gün sonrasını içerdiğinden, piyasa ile ilgili fiyat öngörüleri sadece bir gün sonrası için yapılabilmektedir. Daha uzun dönemli tahminler (haftalık, aylık, yıllık), daha etkin ve uzun vadeli fiyat öngörüleri yapabilmek açısından önem taşımaktadır.
epsimm-nn, kısa ve uzun dönemli elektrik talep tahminleri gerçekleştimek ve geleceğe yönelik akıllı öngörü ihtiyacı karşımak amacıyla geliştirilmiş bir uzman yazılımdır. Model Türkiye şartları dikkate alınarak oluşturulmuştur. 2005 yılından bugüne kadar gerçek verileri kullanılarak eğitilimiş yapay yapay-zeka tabanlı modeller ve uzman sistemler yardımıyla talep tahminleri gerçekleştirilmektedir.
epsimm-nn ile ilgili daha fazla bilgi için lütfen ilgili bağlantıları tıklayınız...